Κρόκος

Κρόκος

Παρασκευή 20 Νοεμβρίου 2015

"ΞΕΝΙΤΕΜΕΝΟ ΜΟΥ ΠΟΥΛΙ" - ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΤΟΥ ΚΡΟΚΟΥ ΜΕΤΑ ΤΟ 1900

Γράφει η Ιωάννα Κύρου




Τα χρόνια πέρασαν , ο σιδηρόδρομος και το ταχυδρομείο έκαναν πια την δουλειά των Kυρατζήδων. Η Ελλάδα μπήκε στον 19 αιώνα και πάλι δεν είχε ησυχία . Οι βαλκανικοί πόλεμοι και η έκρυθμη κατάσταση έκανε πολλούς να φύγουν για τα ξένα . Η αναζήτηση καλύτερης τύχης , οι κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες , το άνοιγμα των νέων χωρών και οι ευκαιρίες για δουλειά ήταν και αυτοί λόγοι που οδήγησαν τα νιάτα της Ελλάδας σε άλλες χώρες. Εδώ δεν έχουμε ταξιδεμένους έχουμε ξενιτεμένους. Οι ξενιτεμένοι ήταν αυτοί που από ταξιδιώτες με τον καιρό γινόταν παιδιά της ξενιτιάς και δεν γυρνούσαν πίσω.
Πόσο οδυνηρό ήταν αυτό για την σφιχτά δεμένη ελληνική οικογένεια φαίνεται χαρακτηριστικά στα δημοτικά μας τραγούδια . Τραγούδια που γεννήθηκαν στα νυχτέρια των γυναικών και στις μαζώξεις των ανθρώπων το χειμώνα .
 
Ξενιτεμένο μου πουλί και παραπονεμένο μ΄,
η ξενιτιά σε χαίρεται και γω έχω τον καημό σου.
Τι να σου στείλω, ξένε μου, αυτού μακριά στα ξένα
σου στέλνω μήλο σέπεται, κυδώνι μαραγκιάζει,
σου στέλνω και το δάκρυ μου σ’ ένα χρυσό μαντίλι,
το δάκρυ μου είναι καυτερό και καίει το μαντίλι.
Τι να σου στείλω, ξένε μου, τι να σου προβοδίσω;
Σηκώνομαι τη χαραυγή, γιατί ύπνο δεν ευρίσκω,
ανοίγω το παράθυρο, κοιτάζω τους διαβάτες,
κοιτάζω τις γειτόνισσες και τις καλοτυχίζω,
πώς ταχταρίζουν τα μωρά και τα γλυκοβυζαίνουν.
Με παίρνει το παράπονο, το παραθύρι αφήνω,
και μπαίνω μέσα, κάθομαι, και μαύρα δάκρυα χύνω.
 

Η αναχώρηση ενός μέλους , με τον γάμο, την μετανάστευση ή τον θάνατο, στάθηκε πάντοτε τραυματική για το κλειστό κύτταρο της παραδοσιακής ελληνικής οικογένειας. Η μάνα δεν μπορεί να ξεπεράσει το γεγονός του αποχωρισμού και βέβαια όντας μια οικογένεια «κρυπτομητριαρχική» είναι η μάνα που αναλαμβάνει να διώξει τελετουργικά τόσο το γιό για τα ξένα και την κόρη με τον γάμο :

Αχ! η ξενιτιά το χαίρεται ,Τζιβαέρι μου ,
το μοσχολουλουδό μου, σιγανά και ταπεινά.
Εγώ ήμουνα που το στείλα , με θέλημα δικό μου.
Παναθεμά σε ξενιτιά, εσέ και το καλό σου
που πήρες το παιδάκι μου
και το καμες δικό σου, σιγανά πατώ στην γη …
 

Η πίκρα του «διωγμένου» φαίνεται στο συχνά τραγουδισμένο δημοτικό της περιοχής μας που ακουγόταν και στον αποχαιρετισμό του γιού για τα ξένα αλλά και στο ξεπροβόδισμα της νύφης από το πατρικό της.

Μια Παρασκευή , κι ένα Σαββάτο βράδυ ,
όλοι μ΄ έδιωχναν κι όλοι μου λένε φεύγα.
Φεύγω κλαίγοντας κι όλο παραπονιώντας,
παίρνω ένα στρατί ,στρατί και μονοπάτι.
Και το
Βάστα ψυχή μ΄, βάστα καρδιά μ΄ ,σαν πως βαστάζουν τα βουνά
τα χιόνια και τα κρούσταλα.
Έτσι να βαστάξει κι η μάνα μου , σαν πως βαστάζουν τα βουνά,
έτσι να βαστάξει κι ο πατέρας μου
ώσπου να βγω απ’ την πόρτα μου …




11

Οι ετοιμασίες ξεκινούσαν και το κλίμα ήταν βαρύ στο σπίτι, δεν γνώριζαν πότε θα επέστρεφε ο ξενιτεμένος και μερικές φορές μπορεί και να μην ξαναγύριζε. Αυτός ερχόταν σε συνεννόηση με τον Κυρατζή για την μέρα που θα έφευγε και ο αποχαιρετισμός ξεκινούσε από το βράδυ. Όλα τα αγαπημένα πρόσωπα, οικογένεια, φίλοι και συγγενείς ερχόντουσαν στο σπίτι του και συνέτρωγαν, συνέπιναν και σιγοτραγουδούσαν αργόσυρτα , αποχαιρετώντας έτσι αυτόν ετοιμαζόταν να φύγει . Διάφορες συμβολικές κινήσεις με το νερό, την φωτιά και το ψωμί επικαλούνταν την καλή τύχη , την προκοπή και τον άμεσο γυρισμό του .Το πρωί αφού έκανε την προσευχή του έπαιρνε μαζί του σ΄ ένα μαντήλι, λάδι από το καντήλι του σπιτιού του. Η μάνα του ζύμωνε ένα ψωμί έκρυβε μέσα του έναν σταυρό και το φύλαγε στο εικονοστάσι, στο κατώφλι του σπιτιού τοποθετούσαν ένα λαίνι (πήλινο δοχείο νερού) και αυτός που θα έφευγε το κλώτσαγε με το δεξί του πόδι , όταν έβγαινε από το σπίτι. Όπως χυνόταν γρήγορα το νερό έτσι να γυρνούσε γρήγορα κι αυτός. Μετά όλοι μαζί τον συνόδευαν με τα πόδια μέχρι ένα σημείο έξω από το χωριό στα τωρινά σύνορα Κρόκου –Κοζάνης που ονομαζόταν «Στεγνό καραγάτσι». Βλέπουμε και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας να γίνονται αναφορές για τέτοια σημαδιακά μέρη και τοπωνύμια με ανάλογες ονομασίες, όπως Κλαψόδεντρος, Πικροκέρασος, Κλαψοράχη, Πικρογκορτσιά κ.α.


3

Στην αρχή του 19ου αιώνα και συγκεκριμένα την δεκαετία 1900 με 1910 ένα πρώτο κύμα μεταναστών του Κρόκου έφυγε στην Αμερική .Εκεί πρόκοψαν , δημιούργησαν, πλούτισαν και μερικοί πήραν και τις οικογένειες τους μαζί. Γνωστός Κροκιώτης που έζησε στην Αμερική ήταν ο Πάφφας Δημήτριος που δεν ξεχνούσε το χωριό που μεγάλωσε και έστελνε κάθε αρχή σχολικής χρονιάς γραφική ύλη στα παιδιά του χωριού συμβάλλοντας έτσι στην μόρφωση τους. Αυτός ήταν που μάζεψε τους συγχωριανούς του που εργαζόταν στην Αμερική ,τον Λιόρμπα Μάρκο ,τον Κατσέλα Χαρίσιο, τον Δελλή Μανώλη, τον Καρανάνο Γεώργιο και άλλους, συγκέντρωσαν χρήματα και αγόρασαν τον μηχανισμό και το ρολόι , ελβετικής προελεύσεως παρακαλώ, για το καμπαναριό του Κρόκου .

DSC_0646


Η απελευθέρωση της Μακεδονίας χαροποίησε τους ξενιτεμένους και κάποιοι από αυτούς εγκατέλειψαν την Αμερική και τις εργασίες τους και κατατάγηκαν εθελοντές το 1913 για να βοηθήσουν να ελευθερωθούν και άλλα σκλαβωμένα ελληνικά εδάφη. Η ιδέα της μεγάλης Ελλάδας τους ξεσήκωσε και πολέμησαν για την απελευθέρωση της Ηπείρου αφήνοντας την βόλεψη τους στην Αμερική ο Αθανάσιος Βαρτζώκας, ο Χαρίσιος Μπάρκας ,ο Εμμανουήλ Δελλής, ο Αχιλλέας Οικονόμου και άλλοι. Ένας από αυτούς ο Αργύρης Βαρτζώκας πολέμησε ηρωικά και άφησε την τελευταία του πνοή στην μάχη του Μπιζανίου .

4


Τα χρόνια πέρασαν ,όπως όλη η Ελλάδα έτσι και ο Κρόκος στέναξε στην γερμανική κατοχή και στον εμφύλιο.
Το 1954-55 μια επίσημη συμφωνία υπογράφτηκε μεταξύ Ελλάδας και Βελγίου για αποστολή εργατικού δυναμικού στα ορυχεία του Βελγίου. Πολλοί ήταν που έφυγαν για το Βέλγιο και από αγρότες που βρισκόταν όλη μέρα στον ήλιο και στον καθαρό αέρα χώθηκαν στις σκοτεινές στοές του Βελγίου.

Ανάμεσα σ΄ αυτούς που έφυγαν τότε ήταν και ο Παπαδόπουλος Κωνσταντίνος. Στη φωτογραφία είναι μαζί με τον Δελλόπουλο Σωκράτη και τον Δελλόπουλο Κωνσταντίνο. Δύσκολα διακρίνονται τα πρόσωπά τους στην φωτογραφία .Αυτό που διακρίνει κάποιος κοιτώντας προσεκτικά στο βάθος είναι ένα άγαλμα της Παναγίας ,σύμφωνα με την καθολική τέχνη ,που υπάρχει στην είσοδο.
Πριν κατεβούν στις στοές προσευχόντουσαν σε μια ξένη Παναγία ,μια Μαντόνα , για να βγουν ζωντανοί από τα έγκατα της γης και όταν έβγαιναν πάλι το φωτεινό πρόσωπο που έβλεπαν ήταν το δικό της και την ευχαριστούσαν που τελείωσαν την βάρδια τους γεροί. Αρκετοί Κροκιώτες παρέμειναν στο Βέλγιο και μαζί με άλλους Έλληνες δημιούργησαν μια ζωντανή ελληνική κοινότητα.


2

5

 

Την δεκαετία του 1950 με 1960 αρκετοί Κροκιώτες επέλεξαν να φύγουν για την Αυστραλία γνωρίζοντας πως δεν θα ξαναγυρνούσαν .Ήταν νέοι άνθρωποι όμως και κάπως έπρεπε να δημιουργήσουν οικογένεια. Βρέθηκε λύση : ο αρραβώνας με φωτογραφία. Οι συγγενείς του νέου στην Ελλάδα έβρισκαν μια κοπέλα της αρεσκείας τους ,από καλό σόι, και κανόνιζαν τον αρραβώνα χωρίς την παρουσία του ενδιαφερομένου .Βέβαια είχε ανταλλάξει το ζευγάρι πρώτα από μια φωτογραφία , είχαν συμφωνήσει και μετά άλλαζαν τα σημάδια του αρραβώνα. Το ίδιο γινόταν και αν η κοπέλα βρισκόταν στην Αυστραλία. Τέτοια περίπτωση γάμου είχαμε με το ζευγάρι της Αικατερίνης Κύρου από τον Κρόκο και του Παπαδόπουλου Θεόδωρου από την Καισαρειά. Εδώ έγινε το προξενιό ,στάλθηκαν οι φωτογραφίες εκατέρωθεν , συμφώνησαν και οι δύο ,έγινε ο αρραβώνας με τους συγγενείς , χωρίς την παρουσία της νύφης και ο γαμπρός αφού άλλαξαν τα σημάδια του αρραβώνα πήρε την βαλίτσα του και έκανε ένα ταξίδι τριάντα ημερών με το καράβι για να συναντήσει μια κοπέλα που δεν είχε δει ποτέ του και να περάσει μαζί της την υπόλοιπη ζωή του στην ξενιτιά. Στο καράβι βρήκε άλλους εφτά νεαρούς που είχαν αρραβωνιαστεί με τον ίδιο τρόπο. Ο γάμος ήτανε πετυχημένος ,έκαναν οικογένεια , δούλεψαν και πρόκοψαν όπως τόσοι άλλοι στην Αυστραλία που έχει μια από τις μεγαλύτερες και πιο δραστήριες ελληνικές παροικίες .

12

Η προκοπή στα ξένα και η νοσταλγία για την Ελλάδα ταυτόχρονα είναι ένα χαρακτηριστικό της φυλής μας που νομίζω τόσο έντονο δεν υπάρχει σε άλλους λαούς .Αυτό το ύμνησε η δημοτική μούσα σε πολλά τραγούδια της και κλείνω με ένα από τα χαρακτηριστικότερα:


Μαύρα μου χελιδόνια κι άσπρα μου πουλιά
ευτού ψηλά που πάτε για χαμηλώσετε
να στείλω ένα γράμμα και μια ψιλή γραφή
να γράψω της καλής μου να μη με καρτερεί.
Εδώ στα ξένα πού “ρθα με παντρέψανε
μου δώσαν μια γυναίκα μάγισσας παιδί,
μαγεύει τα πουλάκια και δεν κελαηδούν
μαγεύει τα καράβια και δεν αρμενούν
με μάγεψε και μένα και δε μπορώ να “ρθώ,
όταν κινήσω να “ρθω χιόνια και βροχές
κι όταν γυρίσω πίσω, ήλιος ξαστεριές…


Κείμενο- Φωτογραφίες
Ιωάννα Κύρου


 ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ : http://kozanimedia.gr/?p=246958#.Vk9OV14oTeF 

Κυριακή 20 Σεπτεμβρίου 2015

Ο ΚΡΟΚΟΣ ΠΟΥ ΔΕ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ...



της Ιωάννας Κύρου
Οι πηγές , τα ρέματα και η εύκολη πρόσβαση σε καθαρό νερό ήταν ένας καλός λόγος για να κατοικηθεί ο Κρόκος από πολύ παλιά. Οι άνθρωποι εκμεταλλεύτηκαν την δύναμη του νερού και έφτιαξαν νερόμυλους .

Στην περιοχή που βρίσκεται στην άκρη του χωριού λειτουργούσαν το 1886 πέντε νερόμυλοι που ήταν ιδιοκτησία Τούρκων. Με την απελευθέρωση τους ανέλαβαν Κροκιώτες και Κοζανίτες και οι νερόμυλοι έγιναν έντεκα (Μπάσης, Ταχταλής ,Καραμπέρης , Κουϊμτζής, Παπαζντάς, Χότζιας, Τσιαϊλιάκος, Αρτζής, κάτω Βρανάς, Βαμβακάς και κάτω Φάμπρικα) .Αυτοί βρισκόταν σε αυτήν την περιοχή ,σε ένα άλλο ρέμα που ονομαζόταν Γκομπλίτσι υπήρχαν άλλοι δέκα . Συνολικά υπήρξαν είκοσι ένας νερόμυλοι μόνο στον Κρόκο. Οι νερόμυλοι εξυπηρετούσαν όλη την περιοχή μας και την περιοχή της Ηπείρου με τους κυρατζήδες.


 








Στα χρόνια της γερμανικής κατοχής σταμάτησαν να λειτουργούν και ξαναδούλεψαν μετά το 1944 έως το 1965.Τότε σταμάτησε να γυρίζει η φτερωτή του τελευταίου νερόμυλου ,που ήταν ο μύλος του Καραμπέρη.


Στην περιοχή αυτήν σήμερα δεν υπάρχουν οι νερόμυλοι , ούτε καν τα ερείπια τους, υπάρχουν μόνο τα ρέματα με άφθονο νερό που αναβλύζει από τις πηγές, μικροί καταρράκτες και αρκετό πράσινο με εντυπωσιακά και μεγάλα πλατάνια .


 


Αυτήν είναι μια όμορφη όψη του Κρόκου που οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν και προσωπικά θλίβομαι που μένει ανεκμετάλλευτη.


Κείμενο –φωτογραφίες 



Παρασκευή 1 Μαΐου 2015

"ΕΜΕΙΣ ΤΟ ΜΑΗ ΤΟΝ ΞΕΡΟΥΜΕ ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΣΚΑΝΔΑΛΙΑΡΗΣ" - ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ 2015 ΣΤΟΝ ΚΡΟΚΟ ΚΟΖΑΝΗΣ


Η Πρωτομαγιά είναι μια αγαπημένη λαϊκή γιορτή χωρίς θρησκευτικό χαρακτήρα. Έχει τις ρίζες της  βαθιά στην αρχαιότητα. Βασίζεται στις αρχαίες γιορτές που γινόταν αυτό το διάστημα, τα Ανθεστήρια, που ήταν οι  πρώτες  επίσημες  γιορτές  των Ελλήνων, γιορτές   που είχαν  σχέση με τη γονιμότητα.
Κατά μία άποψη  ο μήνας Μάιος πήρε το όνομά του από την νύμφη Μαία , μητέρα  του θεού Ερμή και  όπως η μαία βοηθά στην γέννηση ενός παιδιού η νύμφη Μαία βοηθά την φύση να αναγεννηθεί .

  Το έθιμο να υποδέχονται με τραγούδια τα φουσκώματα της Άνοιξης  συνεχίστηκε και αργότερα. Στα  βυζαντινά χρόνια στην Κωνσταντινούπολη πραγματοποιούνταν ειδική τελετή  στο στάδιο της πόλης με την παρουσία του αυτοκράτορα στη διάρκεια της οποίας ο λαός υποδεχόταν με αντιφωνικά χορικά τραγούδια  την εποχή της Άνοιξης.


 Έτσι το έθιμο να υποδεχόμαστε τον Μάη με τραγούδια  έφτασε μέχρι τις μέρες μας. Στον Κρόκο υποδέχονται  τον Μάη  μ’ έναν ξεχωριστό τρόπο .Οι γυναίκες του Κρόκου εκείνη την ημέρα ξυπνούν  πολύ πρωί , στολίζονται όσο μπορούν καλύτερα με τα μαίσια ρούχα και όλα τους τα χρυσαφικά, φορούν επάνω τους λουλούδια, στολίζουν και τα γκιούμια τους  και κατεβαίνουν στην περιοχή που ονομάζεται Λάκκος.



 Εκεί σαν ιέρειες άλλων καιρών  μετέχουν στην  αναγέννηση της φύσης και με συμβολικές κινήσεις προσπαθούν να μεταλάβουν  δύναμη από την πλάση . Είναι οι φορείς της γονιμότητας και της συνέχισης της  ζωής και πρέπει να είναι γερές και ευπαρουσίαστες. Έτσι τοποθετούν φύλλα λυγαριάς για να είναι λυγερές, βάφουν με παπαρούνες τα μαγουλά τους για να είναι ροδοκόκκινες, πίνουν νερό και πλένονται για να είναι δροσερές, βάζουν πάνω τους ένα σκόρδο «για να μη βασκαίνονται»  και  χορεύουν και τραγουδούν καμαρωτές.
 
 Εδώ πρωταγωνίστριες είναι  οι γυναίκες που βρίσκονται σε γόνιμη ηλικία .Οι Λαζαρίνες που πρωταγωνίστησαν πριν το Πάσχα είναι πιο μικρές , μέχρι 15 ετών και είναι τώρα  εδώ βοηθητικός ο ρόλος τους . Αυτές που τραγουδούν και χορεύουν είναι οι αρραβωνιασμένες ,οι παντρεμένες και οι λίγο πιο μεγάλες .


Ο ρόλος του άντρα σ΄ αυτή την γιορτή είναι ένας απλός ρόλος θεατή.
Στο χώρο υπάρχει ρυζόγαλο με κρόκο φτιαγμένο από τις ίδιες με χορήγηση του Πολιτιστικού Συλλόγου Κρόκου που έχει αγκαλιάσει το έθιμο και βοηθά στην συνέχιση του. Είναι παλιά συνήθεια  να κερνάνε ρυζόγαλο την πρωτομαγιά για  να  περάσει γλυκός ο Μάης επειδή « τον ξέρουμε πως είναι σκανταλιάρης που σκανταλίζει τις έμορφες κι αυτές τις μαυρομάτες»

 Και του  χρόνου…
Ιωάννα Κύρου
Νηπιαγωγός


     


 














ΠΗΓΗ : http://www.prlogos.gr/arthrografia/27018-2015-05-01-09-59-00

Κυριακή 19 Απριλίου 2015

ΟΙ ΚΑΒΑΛΑΡΗΔΕΣ ΤΟΥ ΚΡΟΚΟΥ ΣΤΟ ΕΞΩΚΛΗΣΙ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΑΣ (ΜΠΑΝΤΖΑΒΑ ΣΟΥ 19/4/2015))


Σε απόσταση οχτώ χιλιομέτρων από τον Κρόκο χτισμένο στην κορυφή ενός λόφου είναι κτισμένο ένα εκκλησάκι, γνωστό με το όνομα Μπάντζαβα σού.
Για την ονομασία του υπάρχουν δυο εκδοχές, η μία υποστηρίζει ότι είναι τουρκική λέξη και σημαίνει ο τόπος του Μπάντσιου, δηλαδή του Παναγιώτη και η άλλη εκδοχή είναι πως το όνομα αυτό είναι σλάβικο κατάλοιπο, συχνό φαινόμενο στα ντόπια χωριά, αλλά μετά από τόσα χρόνια παραφράστηκε και είναι αδύνατο να το ερμηνεύσουμε.





Μας παραξενεύει η θέση του, τόσο μακριά από το χωριό και στην μέση του κάμπου, μας ταξιδεύει η ομορφιά του όμως και μας θυμίζει νησάκι σε μια καταπράσινη θάλασσα. Καμία εκκλησία όμως δεν χτίστηκε τυχαία. Υπάρχουν ενδείξεις πως στην συγκεκριμένη θέση υπήρξε αρχαίος ναός .
Σε ανασκαφές που έκανε το 1991 η αρχαιολόγος Αρετή Χονδρογιάννη, βρέθηκαν πολλά ευρήματα όπως τεμάχια από όστρακα(δηλ. πήλινα σπασμένα αγγεία),κεραμικά και διάφορα άλλα αντικείμενα . Σημαντικότατο εύρημα είναι μια αγνύθα (υφαντικό βάρος) με σφραγίδα δίδυμης περόνης του 3ου με 2ου αιώνα π.χ. Στα γύρω χωράφια βρέθηκαν και άλλα αντικείμενα που χρονολογούνται σε διαφορετικές χρονικές περιόδους ,την ελληνιστική και την βυζαντινή εποχή. Στην ανατολική πλευρά του λόφου ανακαλύφθηκαν οστά ανθρώπινων σκελετών ,πράγμα που επιβεβαιώνει την ύπαρξη αρχαίου νεκροταφείου .Το βέβαιο είναι πως πολλά μικροαντικείμενα αρχαιολογικής σημασίας βρέθηκαν τυχαία από γεωργούς που καλλιεργούσαν τα χωράφια τους και από άγνοια δεν τους δόθηκε η πρέπουσα προσοχή. Όλα αυτά υποστηρίζουν την ύπαρξη οικισμού στην συγκεκριμένη περιοχή και υπάρχει περίπτωση ο οικισμός αυτός να είναι κομμάτι του ξακουστού οικισμού «Σαράντα Βάντσες». Ευχόμαστε η αρχαιολογική σκαπάνη να φέρει στο φως και άλλα ευρήματα και να απαντηθούν τα ερωτήματα μας.



 Τα αρχαία, τα ελληνιστικά και τα βυζαντινά χρόνια πέρασαν και η περιοχή χρησίμευε ως βοσκοτόπι ή ως καλλιεργήσιμη έκταση .Το 1922 στον Κρόκο μια αμόρφωτη γριούλα, η Ευαγγελία Τρίκου, είπε στους δικούς της πως είδε ένα όνειρο για μια θαμμένη εικόνα σε κείνη την περιοχή. Κανένας δεν της έδωσε σημασία. Το μέρος ήταν πολύ μακριά από το χωριό και κει ήταν περιοχή των Πετρανών .
 Η γερόντισσα επέμενε και παρακαλούσε τον γιό της να πάνε στο συγκεκριμένο μέρος . Μετά από πολλά παρακάλια ο γιός της , περισσότερο για να μην της χαλάσει το χατίρι, πήρε μερικούς φίλους του και με κασμάδες κίνησαν για το μέρος ονειρεύτηκε η μητέρα του. Όταν έφτασαν στο μέρος που βρισκόταν ο λόφος, η τυφλή γερόντισσα τους έδειξε ένα συγκεκριμένο σημείο και τους είπε εκεί να σκάψουν, εκεί που βρέθηκαν ευρήματα αρχαίου ναού από την αρχαιολόγο χρόνια μετά και κει που τώρα βρίσκεται το ιερό βήμα. Σκάβοντας οι παρευρισκόμενοι δεν πίστευαν στα μάτια τους όταν ανακάλυψαν μια εικόνα της Αγίας Τριάδας που ειδικοί μετά από εξέταση την τοποθετούν περίπου στην βυζαντινή εποχή.




 Ήταν συχνό φαινόμενο την εποχή της εικονομαχίας (8ο με 9ο αιώνα) να θάβονται από χριστιανούς εικόνες για να γλυτώσουν την καταστροφή από τους εικονομάχους . Δεν είναι παράξενο κάτι τέτοιο να συνέβηκε και δω. Το ανεξήγητο όμως είναι το πώς μια αμόρφωτη ,τυφλή γριούλα υπέδειξε το σωστό σημείο όπου βρέθηκε η πολύτιμη αυτή εικόνα . Οι Κροκιώτες το θεώρησαν τότε θαύμα και μια και η περιοχή στον λόφο δεν είχε ιδιοκτήτη ,τα γύρω μέρη τα καλλιεργούσαν γεωργοί από τα Πετρανά , αποφάσισαν να χτίσουν ένα εκκλησάκι και να του δώσουν το όνομα της Αγίας Τριάδας.











Την Κυριακή του Θωμά το εκκλησάκι αυτό γιορτάζει. Μέρες πριν καθαρίζεται, ασβεστώνεται, σημαιοστολίζεται και περιμένει τους επισκέπτες του με κεράσματα. Το πρωί γίνεται κανονική λειτουργία που την παρακολουθεί πλήθος πιστών. Την ημέρα αυτή καβαλάρηδες επισκέπτονται και τιμούν την Αγία Τριάδα με τα άλογά τους.








Προσκυνούν την εικόνα που βρήκε η Γερόντισσα και ανάβουν κερί. Στο τέλος αφού κεραστούν ανεβαίνουν στα άλογα τους και φεύγουν καλπάζοντας στην πράσινη θάλασσα από στάχυα που σήμερα είχε και πολλά κύματα λόγω του δυνατού αέρα που φυσούσε. 

Με τον μικρό αυτό εορτασμό τελειώνουν τα πασχαλινά έθιμα στον Κρόκο και όλα ξαναρχίζουν να μπαίνουν στην καθημερινή ρουτίνα. Υπάρχει βέβαια η στολισμένη Πρωτομαγιά που την περιμένουν όλοι πως και πως για να στολιστούν και να κατεβούν στην περιοχή του Λάκκου, να φάνε ρυζόγαλο με κρόκο, να χορέψουν και να τραγουδήσουν τα «μαϊσια» τραγούδια και γενικώς να τσακώσουν τον Μάη που ναι και σκανδαλιάρης.

Ιωάννα Κύρου
Νηπιαγωγός






 


 


Δευτέρα 13 Απριλίου 2015

ΤΟ ΓΛΕΝΤΙ ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟΥ ΚΡΟΚΟΥ ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΕΡΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ (13/4/2015)


Το Άγιο Πνεύμα είναι ένα  όμορφο εξωκλήσι  στον Κρόκο που  βρίσκεται  βορειοανατολικά του χωριού με ένα δασάκι από έλατα στην μπροστινή του πλευρά και παλιές αγιογραφίες στο εσωτερικό του.
Οι παλιοί λένε πως εκεί, στο παλιό εκκλησάκι πριν γίνει η αναπαλαίωση το 1919, βρήκε καταφύγιο ο Παύλος Μελάς και οι συμπολεμιστές του τον Οκτώβρη του 1904 λίγο πριν πάει στην Στάτιστα της Καστοριάς   και  εκεί  χάσει την ζωή του.





Την   δεύτερη μέρα του Πάσχα το εξωκλήσι αυτό είχε την τιμητική του. Οι κάτοικοι  συγκεντρωνόντουσαν στην πλατεία του χωριού και όταν τελείωνε η λειτουργία στην κεντρική εκκλησία πήγαιναν στο Άγιο Πνεύμα με τα πόδια ,έχοντας μαζί τους και  όργανα. Αυτοί που απουσίαζαν ήταν μόνο αυτοί που είχαν πένθος ή κάποιο σοβαρό λόγο.  Στο δρόμο έκαναν στάση στην θέση Μπάρα, που είναι  διασταύρωση και χόρευαν δυο χορούς . Όσοι είχαν  άλογα, κυρίως νεαροί, πήγαιναν με τα άλογα τους  τα οποία ήταν και ομορφοστολισμένα. Εκεί  προσκυνούσαν  την Ανάσταση , γλεντούσαν και χόρευαν όλοι μαζί στο προαύλιο του ναού. Στο τέλος λίγο πριν την επιστροφή τους στο χωριό  ο κόσμος μαζευόταν  στις άκρες  και οι καβαλάρηδες   έκαναν αυτοσχέδιες ιπποδρομίες . Ο νικητής δεν είχε έπαθλο ,μόνο τα χειροκροτήματα , τα μπράβο και την ικανοποίηση, φυσικά, της νίκης.





 Γυρνώντας στο χωριό οι προσκυνητές  επισκεπτόταν τα σπίτια του επάνω μαχαλά, που εκείνη την ημέρα γιόρταζε. Οι κάτοικοι που τα σπίτια τους ήταν στην επάνω μεριά από το άγαλμα της πλατείας  καλούσαν όσους φίλους και συγγενείς έβρισκαν στο εξωκλήσι  και αυτοί με χαρά τους επισκεπτόταν . Οι καρέκλες έβγαιναν έξω και γέμιζαν  τα προαύλια των  σπιτιών  από κόσμο που ευχόταν , κουβέντιαζε,  έλεγε τα τρέχοντα νέα και καλαμπούριζε. Ο χώρος πεντακάθαρος από την πασχαλινή καθαριότητα και τα ασβεστωμένα  παρτέρια έκλειναν ροζ, άσπρες και μπλε πινελιές από τα ζουμπούλια που μοσχοβολούσαν Άνοιξη.  Το κέρασμα ήταν ίδιο παντού , «αρζόγαλου» δηλαδή ρυζόγαλο, φτιαγμένο με μεράκι από την νοικοκυρά που το κερνούσε και ευχόταν «Χριστός Ανέστη» . Η επίσκεψη δεν κρατούσε πολύ ,ίσα ίσα να κεραστούν , άλλωστε έπρεπε να πάνε και στα άλλα σπίτια. Φεύγοντας έπαιρναν και ένα κόκκινο αυγό  που ήταν το αποχαιρετιστήριο κέρασμα τους και καλούσαν με την σειρά τους και αυτοί γιατί  την επόμενη μέρα  γιόρταζε ο κάτω μαχαλάς.




 Οι επισκέψεις τους τελείωναν κατά το μεσημέρι και με τις τσέπες τους  γεμάτες κόκκινα αυγά πήγαιναν στα σπιτικά τους να φάνε το παραδοσιακό φαγητό της ημέρας που το είχε μαγειρέψει η μεγαλύτερη γυναίκα του σπιτιού και ήταν αρνί με σπανάκια στον ταβά.



 Στην εποχή μας νέοι με παραδοσιακές στολές  συνεχίζουν το έθιμο κάτω από την αιγίδα του Πολιτιστικού Συλλόγου Κρόκου. Συγκεντρώνονται στην πλατεία γύρω στις 10.30  και με όργανα διανύουν μια απόσταση χιλίων μέτρων προς το Άγιο Πνεύμα όπου χορεύουν όπως παλιά. Σταματούν πάλι στην θέση Μπάρα ,πριν τα Παλιάμπελα για αυτούς που γνωρίζουν και χορεύουν . Φτάνουν στην εκκλησία με τα όργανα και μόλις τελειώσει ο παππάς την μικρή λειτουργία που κάνει, πιάνονται στο χορό. Υπάρχει κόσμος αρκετός που μαζεύεται για να τους καμαρώσει και να ευχηθεί. Τέλος επιστρέφουν με τα πόδια στην πλατεία του χωριού και χορεύουν λίγο ακόμα .Κάποιοι συνεχίζουν ακόμα  το έθιμο και επισκέπτονται φιλικά και συγγενικά τους άτομα του επάνω μαχαλά.






Όσο για μας που μένουμε στα Παλιάμπελα  και κοντά στο Άγιο Πνεύμα σας καλούμε να σας κεράσουμε, γιορτάζει ο μαχαλάς μας. Τα ζουμπούλια  μας μοσχοβολούν και τα ρυζόγαλα μας είναι έτοιμα!



 



Ιωάννα Κύρου
Νηπιαγωγός