Κρόκος

Κρόκος

Δευτέρα 18 Απριλίου 2016

ΟΙ ΛΑΖΑΡΙΝΕΣ ΤΟΥ ΚΡΟΚΟΥ (2016)

Κείμενο-Φωτογραφίες: Ιωάννα Κύρου


Οι «Λαζαρίνες» είναι ένα γυναικείο πασχαλινό έθιμο που το συναντάμε  σε όλο το χριστιανισμό της Βαλκανικής και κυρίως στην βόρεια Ελλάδα. Είναι τα κάλαντα των κοριτσιών και αναβιώνει στα χωριά του Τσιαρτσαμπά. Θεωρείται ότι φέρνουν καλοτυχία και προκοπή στα σπίτια που επισκέπτονται και γι΄ αυτό και οι Λαζαρίνες  είναι πάντα καλοδεχούμενες .Το έθιμο γιορτάζεται  όμοια σχεδόν σε όλα τα χωριά με ελάχιστες διαφορές ως προς την προετοιμασία, την έναρξη και την λήξη ,τα τραγούδια και την μελωδία τους .
Οι  Λαζαρίνες ,σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Σιαμπανόπουλο, είναι καθαρά αρχαιοελληνικό έθιμο και έχει σχέση με την αναγέννηση της φύσης και την ανανέωση της ζωής.

13023551_807846269345744_1328433067_n 13054769_807846679345703_1446654011_o 13035504_807846402679064_258400810_o 13009834_807846849345686_92113945_o 13059867_807846339345737_203797043_n 13014908_807858486011189_951053668_n
 
Οι ρίζες του εθίμου που χάνονται στην αρχαιότητα, θυμίζουν, όπως αναφέρει και η Κ. Κακούρη στο άρθρο της, Παρθενίες ή Εμμέλειες  . Οι Παρθενίες  ήταν λυρικά  χορικά  τραγούδια  που εκτελούσαν ομάδες κοριτσιών σε τελετές προς τιμή του Απόλλωνα και της Άρτεμης. Αργότερα περιεβλήθη  από τους ανθρώπους με τον χριστιανικό μανδύα και οι Λαζαρίνες φέρεται να είναι οι αδελφές του Λαζάρου, που πήγαιναν  από σπίτι σε σπίτι για να  βρουν τον Χριστό και να του ζητήσουν  να σώσει τον αδερφό τους. Στους χρόνους της Τουρκοκρατίας συμβόλιζε την ελπίδα του σκλαβωμένου Ελληνικού  γένους για την απελευθέρωση.
Οι Λαζαρίνες του Κρόκου έχουν δυο χαρακτηριστικές διαφορές από  τις Λαζαρίνες που βρίσκουμε σε άλλα χωριά του Τσιαρτσιαμπά, οι οποίες διαφορές ενισχύουν την αρχαία τους καταγωγή  : οι κοπέλες που συμμετέχουν είναι από  5 μέχρι  15  χρονών και τα τραγούδια που λένε είναι κάλαντα στα οποία δεν υπάρχει καμία αναφορά στον Λάζαρο  . Στα υπόλοιπα χωριά συμμετέχουν κυρίως οι μεγάλες γυναίκες  .

13022401_807858339344537_508690120_n 12966613_807858566011181_1863637232_n 13009902_807858629344508_1962368197_o 13052451_807858486011189_951053668_o 13020539_807860469344324_1728189546_n 13052669_807860572677647_41604874_o 13009993_807860489344322_146318006_o
 
Στην περιοχή του Κρόκου το  έθιμο αυτό είναι μια τελετουργία και  ξεκινά  από την Κυριακή της Σταυροπροσκύνησης και κορυφώνεται το Σάββατο του Λαζάρου. Την πρώτη Κυριακή τα κορίτσια «λογαριάζονται» δηλαδή υπολογίζουν πόσα είναι και ορίζουν τα «μπλίκια» τις ομάδες δηλαδή των κοριτσιών . Παλιά το κάθε  «μπλίκι»  αναλάμβανε να το  φιλοξενήσει σε ένα σπίτι, που ονομαζόταν γι΄ αυτό και «κονάκι», μια οικοδέσποινα η οποία αναλάμβανε και την προετοιμασία του φαγητού των κοριτσιών .Τα υλικά  τα έφερναν οι Λαζαρίνες στο κονάκι και ήταν μόνο νηστίσιμα.
Στα σημερινά χρόνια την φιλοξενία των κοριτσιών έχει αναλάβει ο Πολιτιστικός Σύλλογος «Ιωακείμ Λιούλιας».Σημαντικός επίσης  είναι ο ρόλος της κα Γκανάτσιου Ευαγγελίας που εδώ και χρόνια έχει αναλάβει την οργάνωση και διεκπεραίωση του εθίμου.
Την δεύτερη Κυριακή οι Λαζαρίνες συγκεντρώνονται ντυμένες παραδοσιακά , για να δώσουν τον όρκο τους, είναι η «Κυριακή της Αυγόπετσας». Η Αυγόπετσα είναι  ένα είδος όρκου που έδιναν οι κοπέλες για να μην μαλώσουν και φοβόντουσαν ότι αν παραβούν τον όρκο θα αρρωστήσουν. Σύμφωνα με το έθιμο, οι Λαζαρίνες παίρνουν μια κεραμίδα όπου πάνω βάζουν ένα αβγό, τσουκνίδες και διάφορα αγριόχορτα, την τοποθετούν πάνω από  μια πυροστιά, δηλαδή πάνω σε  έναν σιδερένιο τρίποδα, και μια- μια με την σειρά  περνάνε από πάνω και λένε τον όρκο, προσέχοντας να μην ακουμπήσουν  για να είναι γερές  όλο το χρόνο.

13010088_807860482677656_1183299864_o 13020588_807860592677645_1833508716_n 13052749_807860629344308_1208240740_o 13035478_807860592677645_1833508716_o 13045471_807860916010946_1489705190_n 13036585_807860936010944_1306910725_o 13054787_807860939344277_1384002959_o
 
Τα λόγια που λένε είναι «ας περάσω κι ας κακιώσω» παράφραση ίσως του «περνάω και ορκίζομαι να μην κακιώσω». Μπαίνουν σε μια σειρά , ξεκινάνε από την μικρότερη και η τελευταία σπάει το αυγό με το πόδι της. Μετά όλες μαζί παίρνουν την κεραμίδα και πάνε στον Άγιο Κωνσταντίνο στη θέση «Άργανο» τραγουδώντας: «Κάπου κίνησα να πάου, Σαραγκίνα μου» και το  «Τσιντζιρό γαϊτάνι μ΄ κι αργυρό  κουμπί μ, τζιάνου μ»  .
Στον χώρο της εκκλησίας θάβουν  το σπασμένο αυγό και τις τσουκνίδες και έτσι πιστεύουν  πως ξορκίζουν το κακό. Αφού τελειώσουν  χαιρετούν τα εικονίσματα χορεύουν και τραγουδούν  τοπικά τραγούδια σε αργό ρυθμό. Με χορούς συνοδεύουν όλες τους τις εκδηλώσεις και είναι συνήθως  αργοί χοροί. Η βαριά φορεσιά του Κρόκου δεν επέτρεπε στριφογυρίσματα, κάποιες μάλιστα  φορούσαν διπλές και τριπλές φούστες για να φαίνονται πιο γεμάτες! Άλλωστε  έπρεπε οι κόρες του Κρόκου να είναι και να φαίνονται  σεμνές γι αυτό και η πρώτη που έσερνε το χορό είχε το χέρι της κατεβασμένο και τα μάτια συνήθως χαμηλά.
Την τρίτη Κυριακή συγκεντρώνονται και κανονίζουν τις λεπτομέρειες. Είναι η «Κυριακή με το μπλιαγκούρι».Το μπλιαγκούρι ήταν το πλιγούρι  που το μαγείρευε η  οικοδέσποινα που είχε το κονάκι  μαζί με άλλα νηστίσιμα όπως πίτες ,πιλάφι και φασόλια. Αυτό γινόταν παλιά , καθόταν όλα μαζί τα κορίτσια στο σνι και τρώγανε . Το σνι  ήταν ένα ξύλινο ,χαμηλό  ,στρογγυλό τραπέζι  που  το είχαν όλα τα σπίτια . Σε αυτές τις συναντήσεις τα κορίτσια δενόντουσαν  με φιλίες και φαινόταν ο χαρακτήρας της κάθε μιας .Ήταν λίγες οι φορές που τα κορίτσια μπορούσαν να βγουν από το σπίτι τους  και ένας από τους σκοπούς του εθίμου των  Λαζαρίνων    ήταν και το νυφοδιάλεγμα από τις γυναίκες που είχαν υποψήφιους γαμπρούς.

13023225_807860942677610_98888443_n 13023481_807861329344238_245727836_n 13045453_807861222677582_830763840_n 13054393_807861342677570_1207452541_o 13046167_807861309344240_1356732051_n 13023340_807861516010886_719595030_n 13046095_807861452677559_242803393_n
 
Την Παρασκευή που ακολουθεί  ,παραμονή του Λαζάρου,  οι κοπέλες συναντιούνται στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου  και ξεκινούν με τα πόδια  για την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής που βρίσκεται στην περιοχή «Λάκκος». Πάλι τραγουδούν στο δρόμο και μόλις φτάνουν στην είσοδο της εκκλησίας σταματούν και λένε το τραγούδι για την Παναγία . Η σκάλα γεμίζει με κόκκινα μαντήλια και οι φωνές των κοριτσιών ,πιο δυνατές τώρα και λόγου του χώρου , σε κάνουν να ανατριχιάζεις  «Καλημερά σου Παναγιά ,καλώς τις Λαζαρίνες». Αφού τελειώσουν , χαιρετούν τις εικόνες, παίρνουν το φιλοδώρημα από τους υπευθύνους και χορεύουν στο προαύλιο το «Δω στης Παναγιάς τα δέντρα , Λαζαρίνες που χορεύουν …».
Φεύγουν από εκεί  πάνε στο σπίτι του παπά και λένε ένα τραγούδι με παινέματα για αυτόν και την παπαδιά. Τα τραγούδια τους είναι άλλωστε κάλαντα κοριτσιών , όλα έχουν παινέματα και ευχές. Παλιά πήγαιναν και στις άλλες αρχές του χωριού,  στον πρόεδρο και  τον δάσκαλο .
Ξημερώνοντας το Σάββατο του Λαζάρου , το χωριό γέμιζε βυσσινιές  και πράσινες φούστες, άσπρες ποδιές και κόκκινα μαντήλια. Τραγούδια ακουγόντουσαν σε κάθε γειτονιά .Τα κορίτσια χώριζαν το χωριό σε μαχαλάδες και το κάθε «μπλίκι» αναλάμβανε  να πάει στα σπίτια και να τραγουδήσει. Ανάλογα με την επιθυμία της νοικοκυράς έλεγαν και το αντίστοιχο τραγούδι. Στο σπίτι  που είχανε  γιό έλεγαν «Η μάνα που χει έναν υγιό ,υγιό και κανακάρη…», στο σπίτι που είχαν μικρή κόρη έλεγαν «Μωρή μικρή μου τσαπουρνιά, τι στέκεις στολισμένη» στο σπίτι που είχαν κόρη σε ηλικία γάμου  έλεγαν «Εδώ έχουμε κόρη για παντρειά ,κόρη για αρραβώνα,  την τάζουν και την προξενούν στο Ρήγα γιο την δίνουν…» στο σπίτι που είχαν ξενιτεμένο «Ξενιτεμένο μου πουλί και παραπονεμένο» κτλ.
Οι νοικοκυρές έδιναν τις ευχές τους και άβαφα αυγά μαζί και με ένα φιλοδώρημα ή κέρασμα. Τα κορίτσια αφού τελειώσουν μαζεύονται στο κονάκι τους ,που στα χρόνια μας είναι το κτήριο του Πολιτιστικού Συλλόγου με την καθοδήγηση της κα Γκανάτσιου , μαζεύουν τα αυγά και τα φιλοδωρήματα και τα μοιράζουν μεταξύ τους. Μετά τρώνε όλες μαζί, χορεύουν τραγουδούν και κουβεντιάζουν . Κουρασμένες στο τέλος χαιρετιούνται και εύχονται να ξαναβρεθούν γερές του χρόνου και να συνεχίσουν το όμορφο αυτό έθιμο.
 
Κείμενο – Φωτογραφίες
Ιωάννα Κύρου
Νηπιαγωγός

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ :http://kozanimedia.gr/?p=267888#.VxSGdTGLXD8 



πηγή : xronos-kozanis


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου